Kształt wody, czyli jak ideologia niszczy wyobraźnię

W zeszłym tygodniu byłam z koleżanką na filmie "Kształt wody" (ang. "The shape of the water") w reżyserii Guillermo del Toro. Ponieważ wcześniej widziałam "Labirynt Fauna", "Hellboya" czy wreszcie "Kręgosłup diabła" w reżyserii del Toro, moje oczekiwania były bardzo wysokie. Oczekiwałam interesującej, pełnej symboliki historii pełnej potworów, niewinnych dziewczynek odkrywających tajemnicę i oczywiście czarnych charakterów, zaś na koniec nie było do końca pewne co właściwie zaszło. Nic takiego nie miało miejsca w przypadku najnowszego filmu. Co prawda fakt, że del Toro brał udział w tworzeniu "Hobbita" winien stanowić znak jak bardzo reżyser idzie w stronę najgorszej, najbardziej tandetnej komercji. Miałam jednak w pamięci "Labirynt Fauna" i miałam oczekiwania.

Zanim przejdę do bardziej szczegółowego opus, zaznaczę, że dzieło zostało obsypane nominacjami do Oskarów. W tym miejscu przypomnę o zlewaczeniu Hollywood (wrzask, że zbyt wielu białych dostało Oskary do dzisiaj mi brzmi w uszach) należy oczekiwać prawdziwej, propagandowej szmiry z postaciami prostymi jak konstrukcja cepa. Rzecz jasna  takich gniotów mamy pełno, od "Awatara" począwszy. I tak właśnie było w przypadku "Kształtu wody", obrazowi któremu w skali od 1 do 10 dam 4 i to głównie za naturalistyczny, momentami ciężki klimat i potwora.  U del Toro potwór być musi i nijak to nie będzie znany wszystkim wilkołak, wampir czy obcy z wielkimi zębiskami. Del Toro ma wyobraźnię i powtory ma unikalne. U meksykańskiego reżysera rzadko mamy ładne, wypucowane wnętrza oraz panny wstające z łóżka z nienagannym makijażem. Przedstawienie postaci, ich otoczenia oraz środowiska jest o wiele bliższe rzeczywistości. Jak wygląda zarys fabuły?

Jak na Hollywood przystało, mamy historię prostacką jak powieść propagandowa, podlana sosem romansu. Romans będzie rzecz jasna oświecony, otwarty i postępowy bo aż dosłownie między rasowy, wręcz między gatunkowy (zaznacza, że na postępowym zachodzie jeśli biała kobieta lub biały mężczyzna pragnie umawiać się na randkę z ludźmi ze swej grupy etnicznej jest najgorszym rasistą, ale oczywiście cicho sza kiedy tak czynią inni) . Po pięciu minutach seansu (wliczając w to napisy na początku, scenki wprowadzające), po pierwszym spotkaniu z bohaterami wiadomo od razu kto będzie dobry, kto będzie zły i jak się całość zakończy, bowiem nachalna, lewacka propaganda jest przewidywalna niczym dawna Trybuna Ludu.

Główną bohaterką jest Elisa Esposito, stanowiąca kwintesencję tez wszelkich SJW (ang. social justice warriows;  bojownicy o sprawiedliwość społeczną): jest niema (ale nie głucha), pracuje jako sprzątaczka na nocną zmianę w rządowym ośrodku i jest Latynoską. Do tego jest samotna, niezbyt lubiana przez koleżanki z pracy i oczywiście będzie najbardziej sprawiedliwą. Do całości brakuje jeszcze kazirodztwa i gwałtów, bowiem molestowanie seksualne jest obecne. Postać Elise przypomina mi jako żywo Mary Sue. Mary Sue jest pojęcie znanym głównie z twórczości fanowskiej, gdzie postać jest doskonała może być albo piękną, szczupłą, kochaną przez wszystkich i dowcipną kobietą lub przeciwnie kimś, na kogo spadają wszelkie nieszczęścia. Taką postacią jest Elise: niema, nielubiana przez wszystkich poza Zeldą (Afroamerykanką żeby nie było), zaprzyjaźniona z gejem, który mieszka z kotami. Przez większą część seansu Elise mnie drażniła, bowiem każdy jej ruch był tak przewidywalny, a inni bohaterowie nie są lepsi. Akcja dzieje się w latach 60-tych XX wieku, co dorzuciło do owego niestrawnego gulaszu moty zimnej wojny, rosyjskich szpiegów i tajnych spotkań w knajpie.

Jedyną dobrą kobiecą postacią, poza Elise, jest Zelda, oczywiście nie biała. Wszyscy biali, zwłaszcza mężczyźni są źli, poza miłym starszym panem co mieszka z kotami. Starszy pan jest biały, ale dobry ponieważ jest gejem i oczywiście prześladowanym za swoje preferencje. Postacie negatywne są równie toporne co ci dobrzy: źli są biali mężczyźni a najgorsi z najgorszych są wojskowi. Biały żołnierz to zło wszelakie, a generał to diabeł wcielony.  Richard Strickland, czyli główny antagonista to pracujący w bazie wojskowej modelowy czarny charakter, który łapie niewinnego potwora, prześladuje niewinnych i jest tak tępym trepem, że nie wiadomo jakim cudem skończył podstawówkę. Richard jest biały, co gorsza ma białą żonę i białe dzieci czyli zło, rasizm, homofobia, islamofobia i co tam jeszcze dopisać. By było jeszcze gorzej, pragnie kupić sobie nowy samochód a w międzyczasie uprawie z żoną (a nie jakimś ładnym chłopcem) seks. Jak na tępego trepa przystało, torturuje złapanego człowieka-rybę i rzecz jasna nie zauważa, że owa człowiek-ryba jest inteligentny. 

Po drodze mamy jeszcze rosyjskich szpiegów. Jednym z nich jest Dymitr, który jako jedyny w całej zbieraninie trepów dostrzega inteligencję potwora, zaś oczywiście jego słowa trafiają w próżnię. Ostatecznie jednak nie on ratuje człowieka-rybę, bo jak wiemy niema Latynoska i gej są tak genialni, by oszukać wszystkich. Nie, nie oznaczę tego fragmentu jako spoiler bowiem wedle schematu z Hollywood można było to przewidzieć. W filmie nie ma ani jednego zaskakującego zwrotu akcji, niczego co by wbiło nas w fotel.

Podsumowując, nie polecam tego filmu. Kto chce poznać twórczość del Toro, powinien sięgnąć raczej po "Labirynt Fauna" niż "Kształt wody". W filmie nie ma nic odkrywczego, nic wciągającego a jedynie mieszaninę znanych motywów podlanych ideologicznym sosem. Z kolei w kolejnej recenzji przedstawię całkiem odmienny film, który polecam.